Helemaal in lijn met de Robin Hood-gedachte pleegt de Nederlandse Staat op grote schaal diefstal. En precies zoals Robin Hood dat ook had gewild: vanaf volgend jaar van de superrijken iets meer en van de ‘gewone’ rijken iets minder dan wat zij gewend was om te doen. En zo krijgt het kabinet Rutte II op de valreep toch nog een heel klein sociaal randje en ziet Groen Links haar wens om te komen tot een ‘rijkenbelasting’ deels in vervulling gaan. Allemaal tevreden gezichten zou je welhaast denken! Maar of men op termijn ook nog zo tevreden zal zijn, daar zet ik een groot vraagteken bij.
Een korte terugblik
In de twintigste eeuw kende Nederland nog een vermogensbelasting. Kenmerk van zo’n belasting is dat zij niet de opbrengst uit het vermogen belast maar puur het vermogen zelf. Daarmee was zij gelijk te stellen met andere belastingen op vermogen, zoals de schenk- en erfbelasting: de hierop drukkende belasting moet uit het vermogen worden voldaan en tast daarmee de omvang van het vermogen aan.
Ingaande 2001 werd de vermogensrendementsheffing ingevoerd: niet het vermogen werd belast maar de door middel van dit vermogen te verkrijgen opbrengst. Uit deze opbrengst kan vervolgens de belasting worden betaald. Het te verkrijgen rendement werd daarbij gesteld op (fictief) 4%, waar vervolgens 30% belasting over verschuldigd is. En dat is een niet onredelijke bijdrage aan de algemene middelen (belastingen) zou ik zeggen. Ook over je inkomsten uit arbeid betaal je al gauw zo’n 30% belasting. En waarom zou de vermogensrendementsheffing daarop achter moeten blijven? Daar is geen enkele reden voor te bedenken! Immers: de een verdient zijn inkomen uit werk en de ander uit vermogen en bij velen gaat dat zelfs dubbel op. Alle reden dus om ook rendement op vermogen te belasten.
De huidige stand van zaken
De wetgever gelooft nog steeds dat je 4% rendement kunt behalen op bijvoorbeeld je spaarrekening. En als je dat gelooft dan geloof je vast ook dat Sinterklaas bestaat en dat Elvis Presley nog leeft. Maar ik kan je verzekeren: beide is niet waar! En mocht het je wel lukken om een rendement van 4% te behalen, dan maak je zeker aanspraak op de Nobelprijs voor de economie.
En als de rente die je kunt behalen op een spaarrekening geen 4% maar slechts 1,2% is: wat is dan de belastingdruk? Een eenvoudig rekensommetje geeft het volgende resultaat.
Banksaldo € 50.000,-- minus vrijstelling € 24.437,-- resulteert in een belastbaar bedrag van € 25.563,--.
De fiscus berekent hierover een opbrengst van € 1.023,-- (nl. 4%). De vermogensrendementebelasting bedraagt vervolgens 30% oftewel € 307,--. Het werkelijke rendement bedraagt ook € 307,--, nl. 1,2% van € 25.563,--.
Gevolg: de belastingdruk is nu geen 30% zoals de bedoeling was in 2001 maar 100%! En dat klinkt toch wel even wat anders. Daarbij hebben we het helemaal nog niet over compensatie voor inflatie. Zou je dat er ook nog in betrekken dan wordt je elk jaar een beetje armer!
En vergelijk deze ontwikkeling nu eens met de belastingdruk op inkomen uit werk, waar ik het eerder over had. Daar is sinds 2001 nauwelijks verandering in gekomen.
Maar het kan nog gekker. De meeste gewone spaarrekeningen brengen tegenwoordig slechts een schamele 0,65% rente op. Met hetzelfde rekensommetje, wat ik eerder gaf, kom je dan uit op een belastingdruk van 185% en kun je de vermogensrendementsheffing op geen stukken na betalen vanuit je rendement. Je schiet er elk jaar fors bij in!
Hiermee zijn we dus weer aanbeland bij de uit de twintigste eeuw stammende vermogensbelasting. Het zou de beleidsmakers sieren om dit ruiterlijk te erkennen en weer, gelijk aan vóór 2001, uit de sfeer van de inkomstenbelasting te halen. Want het is immers helemaal geen belasting meer over het inkomen maar over het vermogen, net als de schenk- en erfbelasting.
Zeg dan ronduit tegen je burgers: “Sorry beste burger, maar we pikken een deel van uw zuur gespaarde geld in om de overheidsfinanciën op orde te houden.” Want daar komt het immers op neer! En ga, als ik jou was, nu niet als tegenhanger sjoemelen met je belastingaangifte, want de overheid duld geen enkele concurrentie!
Dat er de laatste jaren veel wrevel is ontstaan over de vermogensrendementsheffing is dan ook niet meer dan begrijpelijk. Nog niet eens zo lang geleden omschreef de advocaat-greneraal bij de Hoge Raad, René Niessen, de vermogensrendementsheffing als een ‘oneigenlijke ontneming’. Dit is juristentaal voor ‘diefstal’. In zijn advies aan de Raad stelde Niessen dat, wanneer vermogen onvoldoende oplevert om de belasting te kunnen betalen, er sprake is van strijdigheid met het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens. Daarnaast leidt het fictieve rendement tot willekeur, omdat belastingbetalers heel verschillende resultaten behalen over hun vermogen.
Tegen de gewoonte in volgde de Hoge Raad niet het advies van haar belangrijkste adviseur. Zij concludeerde dat de Belastingdienst in 2011 in dit specifieke geval mocht uitgaan van 4% rendement op vermogen bij de vermogensrendementsheffing, evenals het geval was in 2001. Daarbij merkte de Raad wel op dat de wetgever het veronderstelde rendement van 4% op zeker moment moet aanpassen, als blijkt dat dit in de praktijk niet langer haalbaar is. En hiermee werd alvast een bom gelegd onder vervolgprocedures zoals die momenteel gaande zijn, waaronder die van de Bond voor Belastingbetalers.
De vermogensrendementsheffing vanaf 2017
Het Kabinet Rutte II doet het nu voorkomen alsof zij de door de Hoge Raad gemaakte opmerking ter harte heeft genomen met haar voorstel om de vermogensrendementsheffing te wijzigen, zulks ingaande het belastingjaar 2017. Echter niets is minder waar zoals zal blijken.
Hoe ziet het nieuwe stelsel er uit:
• Het vrijgestelde vermogen voor een alleenstaande wordt verhoogd van € 24.437,-- naar € 25.000,--.
• Het rendement wordt variabel gebaseerd op de spaarrentes van de afgelopen 5 jaar.
• Het belastingtarief blijft met 30% gelijk.
De overheid rekent op dit moment met een fictief rendement van 4%. Dit gaat in het nieuwe stelsel veranderen:
• Voor belaste vermogens tussen de € 25.000,-- tot € 125.000,-- wordt uitgegaan van een fictief rendement van 2,9%.
• Voor belaste vermogens boven € 125.000,-- tot € 1.025.000,-- geldt een fictief rendement van 4,7%.
• Voor belaste vermogens boven de € 1.025.000,-- geldt een fictief rendement van 5,5%.
De effectieve vermogensrendementsheffing bedraagt nu nog 30% van 4% is 1,2%. In het nieuwe stelsel verandert dit als volgt:
• Voor de kleine spaarders wordt zij 30% van 2,9% is 0,87%.
• Voor de grotere spaarders wordt zij 30% van 4,7% is 1,41% over de spaarsom boven € 125.000,--.
• Voor de grootste spaarders wordt zij 30% van 5,5% is 1,65% over de spaarsom boven € 1.025.000,--.
Met andere woorden: in het nieuwe stelsel gaan met name de ‘kleine’ spaarders erop vooruit, terwijl de echt grote spaarders er behoorlijk op achteruit gaan: de ‘rijkenbelasting’ (het stokpaardje van Groen Links) is geboren!
Uitgaande van de fictieve rendementspercentages oftewel de droomrendementen van de fiscus, bedraagt ook nu de belastingdruk 30%. Maar als we ook nu weer uitgaan van een werkelijk rendement van 0,65% dan resulteert dat in een werkelijke belastingdruk voor:
• de kleine spaarders van 134% (was 185%);
• de grotere spaarders van 179% (was 185%);
• de grootste spaarders van 217% (was 185%).
M.a.w.: de Staat steelt iets minder van de kleine spaarders en verhaalt dat op de grootste spaarders. Robin Hood kan tevreden zijn: de gelegaliseerde diefstal krijgt een wat socialer gezicht!
Ondertussen moeten we constateren dat we nog steeds te maken hebben met een ordinaire vermogensbelasting, stammend uit de twintigste eeuw, i.p.v. met een vermogensrendementsheffing: in totaliteit verandert er in feite niets. Met de aanwijzingen van de Hoge Raad, zoals hierboven omschreven, wordt in feite niets gedaan. Het is dan ook een kwestie van wachten op de volgende procedure en een volgende uitspraak van de Hoge Raad. En dan zou het wel eens kunnen zijn dat de regering op zoek moet naar aanvullende dekkingsmiddelen om de wegvallende € 4,2 miljard aan vermogensrendementsheffing op te vangen.
![Afbeelding](https://www.mupload.nl/img/ico19gjamx4ij.jpg)