Boeddhisme

[Julius_Augustus]

Goedemorgen allemaal, ik lurk al een tijdje rond, dit is mijn eerste post.

Wie kan wat vertellen over het Boeddhisme in Thailand.

Van mijn Thaise vriendin begrijp ik dat vandaag (18 Februari) een hele belangrijke dag was in het Boeddhisme.

Maar ik kan er niet veel over terug vinden op internet.

Alvast bedankt voor de informatie en de tijd die jullie aan mij besteden.

Gr.
Melvin

[Gardensafari]

Welkom op het forum.
Vandaag is het boeddha-dag.
Dan worden de huisaltaartjes voorzien van verse bloemen enzovoorts.
Elke week heeft één boeddha-dag (een soortement zondag dus).
Maar twee boeddhadagen hebben een cyclus van 15 dagen.
Dus het is op maandag boeddhadag, dan is het de week erop ook op maandag, maar de week daarna op dinsdag.
Dan weer op een dinsdag om daarna door te schuiven naar de woensdag.
Uiteindelijk wordt elk jaar de zaak gereset op de geboortedag (of is het sterfdag) van boeddha.
Of misschien is het wel de dag van de verlichting, ik zou het niet weten.
Die dag is echt belangrijk.
De andere boeddhadagen worden de altaartjes van verse producten voorzien.
Er wordt met wierrookstokjes in de hand gebeden, alles bij elkaar een ceremonie van zo'n 5 minuten.
Moet gebeuren vóór 12 uur 's-middags.

Voor de meer religieuze achtergronden moet je bij een ander zijn, daarvan weet ik (nog) te weinig.

[v@go]

http://nl.wikipedia.org/wiki/Magha_Puja

vandaag is het Magha Puja zie wiki link

voor de komende jaren de kalender van alle belangrijke evenementen

http://www.godweb.org/Buddhist_Calendar.htm

[prajak]

Iets vertellen over de levensfilosofie in dit land ? Daar heb je een extra forum voor nodig. Dat gaat nog niet in 100 bijdragen. Er zijn zoveel boeken, die krijg jij in jouw leven niet uitgelezen. En zou dat wel lukken dan weet je nog maar de helft.

En dan ga je mogelijk -zoals ik ooit- ook nog het Boeddhisme verwarren met de heidense rituelen rond het geestenhuisje in de tuin ! Ik zie mensen die een nieuw huis gebouwd hebben de dorpsgek uitnodigen om de plaats te bepalen waar het huisje moet komen. Die meneer prevelt ernstige gebeden en strooit een zak kippenbotjes op de grond uit en weet dan exact waar de geesten hun hut willen. Maar betaal je die meneer een paar honderd baht extra dan willen die geesten precies daar wonen waar jij ze het liefste hebt..... Het animisme viert hier nog steeds hoogtij.

En er zijn nog steeds Thaise mensen die de toverkunsten van een lokale kol hoger schatten dan de goed ontwikkelde medische wetenschap. De lokale Klazien uut Zalk !

Het Boeddhisme is niet te doorgronden. Vandaag Makha Bucha. Ik zie de buren tamboen doen in de tempel. De beste spullen aan en de mandjes met offergaven aan het stuur. Arm als de luizen maar de beste spullen gaan naar de tempel.

Ik heb me er nog niet in verdiept. Dat heb ik goedgemaakt door wat blommekes te plaatsen bij mijn beeldjes van Boeddha, Shiva en Ganesh. Maar mijn geestenhuisje staat overwoekerd te verpieteren. Dat is een ernstige zonde ! Ik ken iemand, een zeer gelovig mens, die stemmen hoort uit de buurt van mijn geestenhuisje. De geesten zijn verstoord omdat ik hun hut niet verzorg. De daarin geplaatste beeldjes liggen ook nog op de grond.....

Gelukkig is mijn dame een kordaat type. Ze gelooft er terecht niet in.....

Ik heb ergens in mijn PC nog een verzameling geschriften van Boeddha. Je mag ze hebben als je wilt. Maar ze zijn in het Engels. Stuur maar een PB met jouw emailadres.

[Borowolf]

Ik ben niet naar Thailand gekomen voor het Boeddhisme. Maar ik had me wel verheugd er kennis mee te maken. Ik ben een "gelovig" type en wilde wel eens weten hoe de mensen hier over dat soort dingen denken.

Daar heb ik inmiddels maar van afgezien. Als je een crematie of inwijding van een huis meegemaakt hebt dan begrijp je dat het barst van de "dingen die moeten". Regeltjes, tradities, bijgeloof.... het zit er vol van en het lijkt sterk op de christelijke omgeving uit mijn vroege levensjaren. Niet iets om veel tijd aan te besteden.

De Thai die ik ken (heel goede mensen) zijn, laten we zeggen "verlichte" boeddhisten. Dat betekent dat de meesten er iets aan doen als het hen uitkomt. En meestal komt het niet uit.
Waar ze wel erg aan hechten is de meest stompzinnige vormen van bijgeloof. Dingen als .... niet naar een crematorium kijken, bang zijn in het donker op een berg, met je hoofd niet naar het westen slapen, boeddha zo hoog mogelijk in het huis, een draadje laten aanbrengen in je auto.... Veel van de mensen die ik ken behoren tot het slimmere deel van de wereldbevolking. Het verbaasd me daarom ongelooflijk dat ze dit soort dingen wel in zich opnemen maar erg weinig weten van het werkelijke Boeddhisme. Kortom, stel je er niet teveel van voor.

PS: mijn Thaise vriendin heeft een afspraak voor vanavond verzet omdat ze "naar de tempel moest" vanwege deze belangrijk Boeddha dag. Ik heb er daarna niets meer over gehoord en ze zit nu naast mij in plaats van in de tempel.

[ron]

Prajak en Boro,weer prachtige bijdragen aan dit draadje,haha.
Het is weer vrijdag hoor..........comedyevening!!
Schrijft U gaarne nog wat van deze kost aub.
Verwacht trouwens van Mijnheer Trompetter ook nog wel een gepast antwoord. en ietwat trompetgeschal mischien?

Groet Ron

[Julius_Augustus]

Bedankt allen voor de leuke, en interessante reacties.

Mijn nieuwsgierigheid naar dit soort gebeurtenissen zijn uit pure interesse naar geschiedenis.

LOL

Groet,
Melvin

[Gardensafari]

Het boeddhisme in Thailand is niets meer dan een dun laagje vernis over animisme.
Véél dunner dan het katholieke laagje verf over animisme in de Germaanse landen, de VS incluis.
Denk aan onze "kerstboom". Of onze "paashaas".
Het werkelijke geloof in Thailand is het animisme.
Het animisme staat dichtbij het paganisme.
Volgens vele geleerden was Jesus Christud eigenlijk een paganist.
Paganisten geloven dat God veral vertegenwoordigd is.
In stenen, in bloemen en in mensen.
Dat alles tezamen is "God".
Dat staat dicht bij het animisme.

Boeddhisme sluit daarbij aan in die zin, dat het niet één universele God heeft.
God in de opvatting van bijvoorbeeld Christenen bestaat wel, maar is een abstracte grootheid.
Niet goed en niet slecht. Bemoeit zich helemaal niet met "de wereld".
Het boeddhisme past daarom niet in het Christelijken denken van één alleswetende God.

Maar in Thailand tref je niet veel echte boeddhisten.
Zelfs de monnikken doen vrolijk mee aan het animisme: ze verstrekken lotto-getallen, raden je aan om boeken boven en niet onder het hoofdkussen te houden enz.

Hat animisme maakt de Thai zo uniek.
Ze zijn het enige Aziatische volk dat nimmer door een Europese macht is bezet, behoudens Japan.
Hun kijk op religie is dus "puur".
En daarom is het ook zo indrukwekkend.
Niet minder onzinnig, maar dat is een ander onderwerp....

[ron]

Ik moet altijd wel in mezelf lachen als we in een ander huis of hotel gaan slapen.
Moet altijd het ritueel voor het slapen gaan bekijken,hoe Jeab dan haar prevelementje op zegt,om de boze geesten te verjagen.......o.i.d.
Zullen de meesten zeker wel herkennen?

Groet Ron

[Borowolf]

Moet altijd het ritueel voor het slapen gaan bekijken,hoe Jeab dan haar prevelementje op zegt,om de boze geesten te verjagen.......o.i.d.
Zullen de meesten zeker wel herkennen?

Nee, zelfs dat doet mijn geliefde niet.
Wel wil ze heel graag zo'n huisje bij ons nieuwe huis en moet het huis "ingezegend" worden. Volgens mij is echter het belangrijkste daarvan dat ze mensen kan uitnodigen die dan kunnen zien dat ze een eigen huis heeft. Quote: "ik ben door zoveel mensen uitgenodigd om bij hun te komen en nu kan ik eindelijk hen uitnodigen". Niets menselijks is haar vreemd.

[Gardensafari]

Ik moet altijd wel in mezelf lachen als we in een ander huis of hotel gaan slapen.
Moet altijd het ritueel voor het slapen gaan bekijken,hoe Jeab dan haar prevelementje op zegt,om de boze geesten te verjagen.......o.i.d.
Zullen de meesten zeker wel herkennen?

Groet Ron

Doet de mijne ook!
En voor ze gaat vliegen, maakt niet uit welke kant op, bij het huis een korte ceremonie...

[marinusmali]

Ik weet het is even taai om het te lezen maar zodoende leer je een beetje meer over de de achtergronden en het ontstaan van het Boedhisme.


De geschiedenis van het boeddhisme in Thailand gaat zover terug, dat niet de hele geschiedenis duidelijk is. Het begint al met de oorsprong van het Thaise volk. Waar dat volk vandaan gekomen is, is niet zeker. Waarschijnlijk is dat de Thai van oorsprong in de Chinese provincie Yunnan woonden. Ze zijn waarschijnlijk rond 900 n.Chr. naar het zuiden gemigreerd.
Vóórdat de Thai in Thailand woonden, woonden er de door India beïnvloedde Mons en de Khmer. Het theravada boeddhisme is waarschijnlijk al in de tweede of derde eeuw v.Chr. het land binnengekomen.
Het boeddhisme is enkele eeuwen voor onze jaartelling ontstaan in India. Vanuit India is het onder andere verspreid naar Sri Lanka. Waarschijnlijk is het boeddhisme via Sri Lanka in Thailand terechtgekomen. Dat is waarschijnlijk in de tijd van de Indiase keizer Ashoka gebeurd. Het was namelijk deze Indiase keizer die twee boeddhistische zendelingen stuurde naar het noorden van het gebied dat nu Thailand heet. Zij verspreidden daar het boeddhisme van het kleine voertuig, wat in Bangkok verwarrend genoeg Theravada boeddhisme wordt genoemd, omdat het de oudste stroming in Thailand is.
Of het echt zo is gegaan als ik in de vorige alinea heb beschreven, is maar de vraag. Hoogstwaarschijnlijk is het dat het de Mons, die het boeddhisme in de eerste eeuwen na onze jaartelling verspreidde over een groter deel van het huidige Thailand.
Thailand was in die tijd een landbouwstaat, de godsdienst was een mengeling tussen animisme en boeddhisme. In de twaalfde en dertiende eeuw n.Chr. hebben de Thai uit China, die tot het theravada boeddhisme bekeerd waren, steeds meer kleine satellietstaatjes gesticht in het gebied. Zo hebben ze langzaam het land van de Mons en de Khmer overgenomen.
Sukhothai, de staat van de Thai, was sterk beïnvloed door de cultuur van India, de literatuur van de Mons, de politieke organisatie methoden en landbouwmethoden van de Khmer. De koning was trouw aan het theravada boeddhisme. De godsdienst in het land werd het theravada boeddhisme, met tantrische elementen, en goden in het boeddhistisch pantheon uit bestaande natuurreligies.
Na Sukhothai kwam er de staat Ayutthaya in 1350, deze was een stuk groter dan het huidige Thailand. In de Ayutthaya-periode werd de koning vereerd alsof hij een god was. Dat idee kwam van de Khmer.
In de zestiende eeuw was voor de Thai het eerste contact met het westen, in persoon van de Portugezen. Later kwamen ook grote aantallen Franse, Engelse, Japanse, Hollandse en Spaanse handelaren, huurlingen en missionarissen langs. Ze werden redelijk vriendelijk bejegend, tot ze te veel macht kregen en één van de buitenlanders - een charismatische Griek - de buitenlandse politiek bepaalde. Hij werd gedood.
In de achttiende eeuw werd Bangkok hoofdstad, werd er een nieuwe tempel en een nieuw paleis gebouwd en werd de boeddhistische sangha hervormd. Thailand is nooit gekoloniseerd.
In de twintigste eeuw was Thailand het eerste Aziatische land dat verplicht onderwijs invoerde. In 1939 werd de toenmalige koning naar Engeland verbannen, en werd zijn neefje van tien jaar koning. Opstandelingen kregen toen aardig wat macht, en veranderden de naam van de staat van Siam in Thailand. Thailand was en is - westers georiënteerd, ze hebben voetbal, westerse kapsels en kleding overgenomen, om maar wat te noemen. Na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde Thailand zich tot een tijger, dat wil zeggen dat er veel geproduceerd word voor het westen, omdat de lonen daar zo laag zijn.
Tegenwoordig zijn er in Thailand twee hoofdstromingen van het boeddhisme te vinden: de grote sekte, ofwel Mahanikaya en de kleinere groep de Dhammayukti nikaya. Het verschil zit in het ontstaan van de groepen, maar tegenwoordig is het moeilijk om ze uit elkaar te houden, en zit vooral in de uitspraak van de Pali teksten.
Nu is 95 % van de bevolking boeddhist. Het is dan wel zo dat het boeddhisme de belangrijkste godsdienst en tevens staatsgodsdienst is, en de koning moet een boeddhist zijn, maar één van zijn titels is beschermer van alle godsdiensten. De Thai vinden godsdienstvrijheid wel belangrijk. De zelfgekozen naam van het land is niet voor niets Thailand. Thai betekent vrij.
Boeddhisme
Op zoek naar verlichting zonder God
HET boeddhisme, dat aan het begin van de twintigste eeuw ternauwernood bekend was buiten Azië, is in deze tijd tot een wereldreligie uitgegroeid. In feite verbaast het veel westerlingen ten zeerste als zij tot de ontdekking komen dat het boeddhisme zelfs in hun eigen omgeving floreert. Dit is grotendeels toe te schrijven aan de internationale vluchtelingenstroom. Vrij grote Aziatische gemeenschappen hebben zich in West-Europa, Noord-Amerika, Australië en andere plaatsen gevestigd. Terwijl steeds meer immigranten zich in hun nieuwe land settelen, brengen zij ook hun religie mee. Terzelfder tijd komen meer westerlingen voor het eerst met het boeddhisme in aanraking.
Derhalve maakt het boeddhisme er volgens het 1989 Britannica Book of the Year aanspraak op over de hele wereld zo’n 300 miljoen leden te hebben, van wie er zich zowel in West-Europa als in Noord-Amerika ongeveer 200.000 bevinden, 500.000 in Latijns-Amerika en 300.000 in de Sovjet-Unie. Maar de meeste aanhangers van het boeddhisme treft men nog steeds aan in Aziatische landen, zoals Sri Lanka, Myanmar (Birma), Thailand, Japan, Korea en China. Wie was echter de Boeddha? Hoe is deze religie begonnen? Wat zijn de leringen en gebruiken van het boeddhisme?
De kwestie van een betrouwbare bron
„Wat bekend is over het leven van de Boeddha is hoofdzakelijk gebaseerd op het getuigenis van de canonieke teksten, waarvan de meest uitgebreide en veelomvattende geschreven zijn in het Pali, een taal van het oude India”, aldus het boek World Religions — From Ancient History to the Present. Dit betekent dat er geen bronnenmateriaal uit zijn tijd is dat ons iets kan vertellen over Siddhartha Gautama, de stichter van deze religie, die in de zesde eeuw v.G.T. in Noord-India leefde. Dit vormt vanzelfsprekend een probleem. Doch ernstiger is de vraag wanneer en hoe de „canonieke teksten” werden vervaardigd.
Volgens de boeddhistische overlevering werd er kort na de dood van Gautama een concilie van 500 monniken bijeengeroepen om te bepalen wat de authentieke leer van de Meester was. Of er werkelijk zo’n concilie heeft plaatsgevonden, is onder historici en geleerden op het gebied van het boeddhisme een onderwerp van uitgebreide discussie. Het belangrijke punt waarvan wij nota dienen te nemen, is echter dat zelfs in boeddhistische teksten wordt erkend dat de authentieke vorm van de leer zoals die toen werd vastgelegd, niet op schrift werd gesteld maar door de discipelen uit het hoofd werd geleerd. Het zou nog geruime tijd duren voordat de heilige teksten daadwerkelijk zouden worden opgetekend.
Volgens Srilankaanse kronieken uit de vierde en zesde eeuw G.T. werden de vroegste van deze „canonieke [Pali]-teksten” op schrift gesteld tijdens de regering van koning Vattagamani Abhaya in de eerste eeuw v.G.T. Andere verslagen omtrent het leven van de Boeddha verschenen misschien pas in de eerste of zelfs de vijfde eeuw G.T. in geschrifte, bijna duizend jaar na zijn tijd.
De Abingdon Dictionary of Living Religions merkt dan ook op: „De ’biografieën’ zijn niet alleen van late oorsprong, maar zijn ook doordrenkt van legendarisch en mythisch materiaal, en de oudste canonieke teksten zijn het produkt van een lang proces van mondelinge overlevering met klaarblijkelijk wat herzieningen en veel toevoegingen.” En één geleerde „beweerde dat geen enkel woord van de opgetekende leer met onvoorwaardelijke zekerheid aan Gautama zelf toegeschreven kan worden”. Is een dergelijke kritiek gerechtvaardigd?
De verwekking en geboorte van de Boeddha
Beschouw de volgende citaten uit de Jataka, geschriften die tot de Pali-canon behoren, en de Boeddha-charita, een Sanskrit-tekst uit de tweede eeuw G.T. over het leven van de Boeddha. Als eerste het verslag over de wijze waarop de moeder van de Boeddha, koningin Maha-Maya, in een droom zwanger van hem werd.
„De vier beschermengelen kwamen en tilden haar op, samen met haar rustbed, en brachten haar naar het Himalajagebergte. . . . Toen kwamen de vrouwen van deze beschermengelen en begeleidden haar naar het Anotattameer en baadden haar, om elke menselijke smet te verwijderen. . . . Niet ver daarvandaan lag de Zilverberg, en daarin bevond zich een gouden woonstede. Daar maakten zij een goddelijk rustbed gereed met het hoofdeinde naar het oosten, en legden haar daarop neer. Nu was de toekomstige Boeddha een schitterende witte olifant geworden . . . Hij besteeg de Zilverberg, en . . . driemaal liep hij rond zijn moeders rustbed, met zijn rechterzijde ernaartoe gekeerd, en terwijl hij haar in haar rechterzijde stak, scheen hij haar schoot binnen te gaan. Aldus vond de verwekking plaats tijdens het midzomerfeest.”
Toen de koningin de droom aan haar echtgenoot, de koning, vertelde, ontbood hij 64 eminente hindoepriesters, voedde en kleedde hen en vroeg om een uitleg. Dit was hun antwoord:„Wees niet verontrust, grote koning! . . . Gij zult een zoon krijgen. En indien hij een huiselijk leven blijft leiden, zal hij een wereldheerser worden; maar indien hij het huiselijk leven vaarwelzegt en zich uit de wereld terugtrekt, zal hij een boeddha worden en de wolken van zonde en dwaasheid van deze wereld terugdringen.”
Daarna gebeurden er naar verluidt 32 wonderen:
„Alle tienduizend wereldstelsels schokten, trilden en schudden. . . . De vuren in alle hellen gingen uit; . . . ziekten onder de mensen kwamen tot een eind; . . . alle muziekinstrumenten brachten hun klanken voort zonder dat erop gespeeld werd; . . . in de machtige oceaan werd het water zoet; . . . alle tienduizend wereldstelsels werden één massa guirlandes van de grootst mogelijke schoonheid.”
Vervolgens vond de ongewone geboorte van de Boeddha plaats in een tuin van vijgebomen, het Lumbiniwoud genaamd. Toen de koningin een tak van de hoogste vijgeboom in het woud wilde vastgrijpen, boog de boom zich gedienstig tot binnen haar bereik. Zich aan de tak vasthoudend en in staande houding baarde zij.
„Hij kwam uit de schoot van zijn moeder te voorschijn als een prediker die van zijn preekstoel afdaalt, of als een man die met beide handen en beide voeten uitgestrekt een trap afkomt, vrij van elke onreinheid van zijn moeders schoot. . . .
Zodra de [toekomstige Boeddha] geboren was, zette hij zijn beide voeten stevig op de grond, schreed zeven stappen naar het noorden, terwijl een wit zonnescherm boven zijn hoofd gehouden werd, en onderzocht elke hoek van de wereld, in weergaloze tonen uitroepend: In de hele wereld ben ik de opperste, de beste en de belangrijkste; dit is mijn laatste geboorte; ik zal nooit meer wedergeboren worden.”
Er bestaan net zulke fraai-gedetailleerde verhalen over zijn kinderjaren, zijn ontmoetingen met jonge bewonderaarsters, zijn omzwervingen en zowat elke gebeurtenis in zijn leven. Het is misschien niet verwonderlijk dat de meeste geleerden al deze verslagen als legenden en mythen afdoen. Een functionaris van het British Museum oppert zelfs dat vanwege de „grote hoeveelheid legenden en wonderen, . . . een historische levensbeschrijving van de Boeddha niet te achterhalen valt”.
Niettemin bestaat er ondanks deze mythen een wijdverbreid traditioneel verslag over het leven van de Boeddha. Een moderne tekst, A Manual of Buddhism, uitgegeven in Colombo (Sri Lanka), geeft het volgende onopgesmukte verslag.
„Op de dag van de volle maan in mei van het jaar 623 v.Chr. werd er in het district Nepal een Indiase vorst uit het geslacht der Sakya’s geboren, Siddhatta Gotama genaamd. Zijn vader was koning Sjuddhodhana, en koningin Maha Maya was zijn moeder. Zij stierf een paar dagen na de geboorte van het kind en Maha Pajapati Gotami werd zijn stiefmoeder.
Op zestienjarige leeftijd trouwde hij met zijn nicht, de mooie prinses Yasjodhara.
Gedurende bijna dertien jaar na zijn gelukkige huwelijk leidde hij een weelderig leven, in zalige onwetendheid van de wisselvalligheden van het leven buiten de paleispoorten.
Met het voortschrijden van de tijd drong de waarheid langzamerhand tot hem door. Op 29-jarige leeftijd, toen er een keerpunt in zijn levensloop kwam, werd zijn zoon Rahula geboren. Hij beschouwde zijn nakomeling als een belemmering, want hij besefte dat allen zonder uitzondering onderworpen waren aan geboorte, ziekte en dood. Toen aldus de alomtegenwoordigheid van het lijden tot hem doordrong, besloot hij op zoek te gaan naar een panacee voor deze algemeen heersende ziekte der mensheid.
Hij gaf dus de geneugten aan het koninklijk hof op, verliet op een nacht zijn huis . . . sneed zijn haar af, deed het eenvoudige gewaad van een asceet aan en trok er op uit als een Zoeker van Waarheid.”
Het is duidelijk dat deze paar biografische details een schrille tegenstelling vormen met de fantastische verslagen die men in de „canonieke teksten” aantreft. En uitgezonderd het jaar van zijn geboorte worden ze algemeen aanvaard.
Hoe de Verlichting tot stand kwam
Wat vormde het eerder genoemde „keerpunt in zijn levensloop”? De omstandigheid dat hij voor de eerste maal in zijn leven een zieke man, een oude man en een dode man zag. Deze ervaring bracht hem ertoe zich het hoofd te breken over de zin van het leven — Waarom werden mensen geboren, alleen maar om te lijden, oud te worden en te sterven? Vervolgens zag hij naar verluidt een heilig man, die in zijn zoeken naar de waarheid de wereld had verzaakt. Dit zette Gautama ertoe aan zijn gezin, zijn bezittingen en zijn vorstelijke naam op te geven en de volgende zes jaar door te brengen met een — tevergeefs — zoeken naar het antwoord uit de mond van hindoeleermeesters en goeroes. De verslagen vertellen ons dat hij een weg ging volgen van meditatie, vasten, yoga en extreme zelfverzaking, maar toch vond hij geen geestelijke vrede of verlichting.
Ten slotte zag hij in dat zijn extreme weg van zelfverzaking even nutteloos was als het leven van genotzucht dat hij voordien had geleid. Hij nam nu datgene aan wat hij de Middenweg noemde, het vermijden van de uitersten van de levensstijlen die hij had gevolgd. Nadat hij tot het besluit was gekomen dat het antwoord in zijn eigen bewustzijn gevonden moest worden, ging hij onder een pipal, of Indiase vijgeboom, zitten mediteren. Terwijl hij weerstand bood aan aanvallen en verzoekingen van de duivel Mara, bleef hij vier weken (sommigen zeggen zeven weken) aan één stuk door mediteren totdat hij naar verluidt boven alle kennis en inzicht uitsteeg en verlichting bereikte.
Door dit proces werd Gautama in de boeddhistische terminologie de Boeddha — de Ontwaakte of Verlichte. Hij was tot het uiteindelijke doel geraakt, nirvana, de toestand van volmaakte vrede en verlichting, bevrijd van begeerte en lijden. Hij is ook bekend komen te staan als Sakyamuni (wijze uit het geslacht Sakya), en hij noemde zichzelf vaak Tathagata (iemand die aldus kwam [om te onderwijzen]). Verschillende boeddhistische sekten houden er omtrent dit onderwerp echter verschillende zienswijzen op na. Sommige beschouwen hem strikt als een mens die het pad tot verlichting voor zichzelf gevonden had en zijn volgelingen erin onderwees. Andere beschouwen hem als de laatste van een reeks boeddha’s die in de wereld waren gekomen om de dharma (Pali: Dhamma), de leer of weg van de Boeddha, te prediken of te doen herleven. Weer andere bezien hem als een bodhisattva, iemand die verlichting had bereikt maar het had uitgesteld nirvana binnen te gaan teneinde anderen in hun streven naar verlichting te helpen. Hoe dan ook, deze gebeurtenis, de Verlichting, is voor alle scholen van het boeddhisme van het allergrootste belang.
Wat houdt de Verlichting in?
Nadat de Boeddha verlichting had bereikt en hij zijn aanvankelijke aarzeling had overwonnen, ging hij op weg om zijn pasgevonden waarheid, zijn dharma, aan anderen te onderwijzen. Zijn eerste en waarschijnlijk belangrijkste preek hield hij in Benares, in een hertenpark, voor vijf bhikshu’s — discipelen of monniken. Daarin leerde hij dat men om verlost te worden zowel de weg van zinnelijke genietingen als die van het ascetisme moet mijden en de Middenweg moet volgen. Vervolgens moet men de Vier edele waarheden begrijpen en volgen, die als volgt kort samengevat kunnen worden:
(1) Alle bestaan is lijden.
(2) Lijden ontstaat door begeerte of zucht.
(3) De beëindiging van de begeerte betekent het einde van het lijden.
(4) De beëindiging van de begeerte wordt bereikt door het volgen van het Achtvoudige pad, waardoor men zijn gedrag, denken en overtuiging beheerst.
Deze preek over de Middenweg en de Vier edele waarheden brengt de essentie van de Verlichting tot uitdrukking en wordt als de samenvatting van Boeddha’s gehele leer beschouwd.
Gautama beweerde niet dat deze preek door God was geïnspireerd, maar gaf zichzelf de eer daarvoor met de woorden „onthuld door de Tathagata”. Op zijn sterfbed zou de Boeddha tot zijn discipelen gezegd hebben: „Zoek alleen verlossing in de waarheid; zie voor hulp naar niemand anders op dan uzelf.” Volgens de Boeddha is verlichting dus niet van God afkomstig maar wordt bereikt door persoonlijke inspanningen bij het ontwikkelen van een juist denken en goede daden.
Het is niet moeilijk te begrijpen waarom deze leer in de destijds bestaande Indiase samenleving gunstig werd ontvangen. Ze veroordeelde enerzijds de hebzuchtige en verdorven religieuze praktijken die bevorderd werden door de hindoe-brahmanen, of priesterlijke kaste, en anderzijds het strenge ascetisme van de jaina’s en andere mystieke culten. Ze rekende ook af met de offers en riten, de myriaden goden en godinnen, en het drukkende kastenstelsel, waardoor elk aspect van het leven van de mensen werd beheerst en in slaafse onderworpenheid werd gehouden. Kortom, ze beloofde bevrijding aan een ieder die bereid was de weg van de Boeddha te volgen.
Het boeddhisme breidt zijn invloed uit
Toen de vijf bhikshu’s de leer van de Boeddha aanvaardden, werden zij de eerste sangha, of monnikenorde. Aldus kwamen de „Drie juwelen” (Triratna) van het boeddhisme tot voltooiing, namelijk de Boeddha, de dharma en de sangha, die de mensen zouden moeten helpen op de weg tot verlichting te geraken. Aldus voorbereid ging Gautama de Boeddha overal in de Gangesvlakte prediken. Mensen van alle rangen en standen kwamen naar hem luisteren en werden zijn discipelen. Tegen de tijd van zijn dood op tachtigjarige leeftijd was hij goed bekend geworden en had hij groot aanzien verworven. Naar verluidt waren zijn laatste woorden tot zijn discipelen: „Het verval is inherent aan alle dingen. Werk met ijver aan uw eigen verlossing.”
In de derde eeuw v.G.T., ongeveer 200 jaar na de dood van de Boeddha, verscheen de grootste voorvechter van het boeddhisme op het toneel, keizer Asjoka, die het grootste deel van India onder zijn heerschappij bracht. Bedroefd omdat er door zijn veroveringen zoveel bloed was vergoten en zo’n ontreddering was teweeggebracht, aanvaardde hij het boeddhisme en gaf er staatssteun aan. Hij richtte religieuze monumenten op, riep concilies bijeen en spoorde de mensen aan naar de voorschriften van de Boeddha te leven. Asjoka zond ook boeddhistische zendelingen naar alle delen van India en naar Sri Lanka, Syrië, Egypte en Griekenland. Hoofdzakelijk door Asjoka’s inspanningen groeide het boeddhisme uit van een Indiase sekte tot een wereldreligie. Terecht hebben sommigen hem als de tweede stichter van het boeddhisme beschouwd.
Vanuit Sri Lanka heeft het boeddhisme zich oostwaarts tot in Myanmar (Birma), Thailand en andere delen van Indo-China verspreid. In noordelijke richting heeft het zich naar Kashmir en Centraal-Azië uitgebreid. Vanuit die gebieden, en reeds in de eerste eeuw G.T., trokken boeddhistische monniken door de afschrikwekkende bergen en woestijnen en brachten hun religie naar China. Vanuit China was het voor het boeddhisme maar een kleine stap om tot in Korea en Japan door te dringen. Het boeddhisme werd ook in Tibet, India’s noordelijke nabuur, geïntroduceerd. Vermengd met plaatselijke geloofsovertuigingen verrees het als het lamaïsme, dat zowel het religieuze als het politieke leven aldaar beheerste. Tegen de zesde of zevende eeuw G.T. had het boeddhisme in heel Zuidoost-Azië en het Verre Oosten vaste voet gekregen. Maar wat gebeurde er in India?
Terwijl het boeddhisme zijn invloed tot in andere landen uitbreidde, raakte het in India langzamerhand in verval. Doordat de monniken volledig in filosofie en metafysica opgingen, begonnen zij het contact met hun lekenvolgelingen kwijt te raken. Bovendien verhaastten het verlies van begunstiging door vorsten en de aanvaarding van hindoe-opvattingen en -gebruiken de ondergang van het boeddhisme in India. Zelfs boeddhistische heilige plaatsen als Lumbini, waar Gautama werd geboren, en Bodh Gaya, de plaats waar hij „verlichting” ontving, vervielen tot ruïnes. Tegen de dertiende eeuw was het boeddhisme zo goed als verdwenen uit India, het land van zijn herkomst.
Gedurende de twintigste eeuw onderging het boeddhisme nog een gedaanteverandering. Politieke omwentelingen in China, Mongolië, Tibet en landen in Zuidoost-Azië brachten het een verpletterende slag toe. Duizenden kloosters en tempels werden verwoest en honderdduizenden monniken en nonnen werden verdreven, gevangengezet of zelfs gedood. Niettemin doet de invloed van het boeddhisme zich in de denkwijze en gewoonten van de mensen in deze landen nog steeds sterk gelden.
In Europa en Noord-Amerika schijnt de boeddhistische opvatting om „waarheid” in zichzelf te zoeken, grote aantrekkingskracht te hebben, en het boeddhistische gebruik van meditatie voorziet in een ontsnapping uit de druk van het jachtige westerse leven. Het is interessant dat Tandzin Gyatsho, de verbannen dalai lama van Tibet, in het voorwoord van het boek Living Buddhism schreef: „Misschien kan het boeddhisme in deze tijd ertoe bijdragen westerlingen te herinneren aan de geestelijke dimensie van hun leven.”
Boeddhistische richtingen
Hoewel men gewoonlijk over het boeddhisme spreekt als één religie, is het in werkelijkheid in verscheidene richtingen verdeeld. Gebaseerd op verschillende interpretaties van de aard van de Boeddha en zijn leringen, heeft elke richting zijn eigen leerstellingen, gebruiken en geschriften. Deze richtingen of scholen zijn verder verdeeld in talloze groepen en sekten, waarvan er vele sterk beïnvloed zijn door plaatselijke culturen en tradities.
Het Theravada-boeddhisme (De weg der ouderen) of Hinayana-boeddhisme (Het kleine voertuig) floreert op Sri Lanka en in Myanmar (Birma), Thailand, Kampuchea (Kambodja) en Laos. Sommigen beschouwen dit als de conservatieve school. Het legt de nadruk op het verwerven van wijsheid en het bewerken van zijn eigen verlossing door de wereld te verzaken en als een monnik te leven, waarbij men zich in een klooster aan meditatie en studie wijdt.
Het is heel gewoon in enkele van deze landen groepen in saffraankleurige gewaden gehulde en barrevoets gaande, kaalgeschoren jonge mannen te zien met hun bedelnap waarin zij hun voedsel voor de dag ontvangen van de lekengelovigen die hen moeten ondersteunen. Het is gebruikelijk dat mannen op zijn minst een deel van hun leven in een klooster doorbrengen. Het uiteindelijke doel van het kloosterleven is een arhat te worden, dat wil zeggen, iemand die geestelijke volmaaktheid heeft bereikt en verlost is van de pijn en het lijden in de kringloop der wedergeboorten. De Boeddha heeft de weg gewezen; het is aan een ieder om die weg te volgen.
Het Mahayana-boeddhisme (Het grote voertuig) treft men gewoonlijk aan in China, Korea, Japan en Vietnam. Het wordt zo genoemd omdat het de nadruk legt op de leer van de Boeddha dat „waarheid en de weg van verlossing voor iedereen zijn, of men nu in een grot, een klooster of een huis woont . . . Het is niet slechts voor degenen die de wereld verzaken.” De basisopvatting van het Mahayana-boeddhisme is dat de liefde en het mededogen van de Boeddha zo groot zijn dat hij niemand verlossing zou onthouden. Het leert dat omdat de Boeddha-natuur in ons allen aanwezig is, iedereen een boeddha, een verlichte, of een bodhisattva, kan worden. Verlichting komt niet door harde zelfdiscipline, maar door geloof in de Boeddha en mededogen met al wat leeft. Dit heeft voor de grote massa met een praktische geest duidelijk een grotere aantrekkingskracht. Doch vanwege dit liberalere standpunt hebben zich talrijke groepen en culten ontwikkeld.
De „Reine land”-school en de Zen-school van het boeddhisme zijn enkele van de vele Mahayana-sekten die zich in China en Japan hebben ontwikkeld. Bij eerstgenoemde staat het geloof in de verlossende macht van Amida-Boeddha centraal, die zijn volgelingen de belofte deed dat zij herboren zouden worden in het Reine land, ofwel het paradijs in het westen, een door goden en mensen bewoond land van vreugde en verrukking. Vandaar is de stap naar het nirvana niet zo groot meer. Door soms wel duizendmaal per dag het gebed te herhalen „Ik geloof in Amida-Boeddha”, zuivert de aanbidder zich teneinde verlichting te bereiken of herboren te worden in het paradijs in het westen.
Het Zen-boeddhisme (de Tsj’an-school in China) heeft zijn naam ontleend aan het gebruik van meditatie. De woorden tsj’an (Chinees) en zen (Japans) zijn variaties van het Sanskrit-woord dhyana, dat „meditatie” betekent. Deze discipline leert dat er weinig verdienste steekt in studie, goede werken en riten. Men kan verlichting bereiken door eenvoudig na te denken over niet te ontwarren raadsels als: ’Wat voor geluid maakt één hand die klapt?’ en: ’Wat vinden wij waar niets is?’ De mystieke aard van het Zen-boeddhisme is tot uitdrukking gekomen in de verfijnde kunst van bloemschikken, kalligrafie, inktschildering, poëzie, tuinarchitectuur, enzovoort, en deze hebben in het Westen ingang gevonden. Tegenwoordig treft men in veel westerse landen Zen-meditatiecentra aan.
Ten slotte is er het Tibetaanse boeddhisme, of lamaïsme. Deze vorm van het boeddhisme wordt soms het Mantrayana (Het mantra-voertuig) genoemd vanwege het in het oog vallende gebruik van mantra’s, een reeks lettergrepen met of zonder betekenis, die als lange formules worden opgezegd. In plaats van de nadruk te leggen op wijsheid of mededogen beklemtoont deze vorm van het boeddhisme het gebruik van riten, gebeden, magie en spiritisme bij de aanbidding. Gebeden worden duizenden malen per dag herhaald met behulp van gebedskralen en gebedsmolens. De ingewikkelde riten kunnen alleen geleerd worden via door lama’s, of kloosterleiders, gegeven mondeling onderricht. De bekendsten onder hen zijn de dalai lama en de pantsjen-lama. Na het overlijden van een lama wordt er naar een kind gezocht in wie naar beweerd wordt de lama gereïncarneerd is om de volgende geestelijke leider te worden. De term wordt echter ook algemeen toegepast op alle monniken, die op een bepaald tijdstip naar één schatting ongeveer een vijfde van de hele bevolking van Tibet vormden. Lama’s waren ook leraren, artsen, landeigenaars en politieke figuren.
Deze hoofdverdelingen van het boeddhisme zijn weer onderverdeeld in vele groepen of sekten. Sommige hangen een bepaalde leider aan, zoals Nitsjiren in Japan, die onderwees dat de definitieve leringen van de Boeddha alleen in de Lotus-sutra van het Mahayana-boeddhisme vervat zijn, en Noen Tsj’in-Hai op Taiwan, die een groot aantal volgelingen heeft. In dit opzicht verschilt het boeddhisme niet veel van de christenheid met haar vele denominaties en sekten. In feite is het heel gewoon wanneer men mensen die boeddhist beweren te zijn, ziet deelnemen aan gebruiken van het tauïsme, het sjintô, de voorouderverering en zelfs aan die van de christenheid. Al deze boeddhistische sekten beweren dat hun geloofsovertuigingen en gebruiken gefundeerd zijn op de leringen van de Boeddha.
De drie korven en andere boeddhistische geschriften
Leringen die aan de Boeddha werden toegeschreven, werden mondeling doorgegeven, en pas eeuwen nadat hij van het toneel was verdwenen, werd er een begin mee gemaakt ze op schrift te stellen. In het gunstigste geval vertegenwoordigen ze dus wat zijn volgelingen in latere generaties dachten dat hij gezegd en gedaan had. Dit wordt nog ingewikkelder gemaakt doordat het boeddhisme tegen die tijd reeds in vele scholen versplinterd was. Verschillende teksten geven dus heel verschillende versies van het boeddhisme weer.
De vroegste boeddhistische teksten werden omstreeks de eerste eeuw v.G.T. in het Pali geschreven, een taal die naar verluidt aan Boeddha’s landstaal verwant is. Ze worden door de Theravada-school als de authentieke teksten aanvaard. Ze bestaan uit 31 boeken die zijn ingedeeld in drie verzamelingen, de Tipitaka (Sanskrit: Tripitaka) genaamd, wat „Drie korven” of „Drie verzamelingen” betekent. De Vinaya-pitaka (Korf der discipline) handelt hoofdzakelijk over regels en voorschriften voor monniken en nonnen. De Sutta-pitaka (Korf der leringen) bevat de preken, gelijkenissen en spreuken die werden uitgesproken door de Boeddha en zijn voornaamste discipelen. Ten slotte bestaat de Abhidhamma-pitaka (Korf der definitieve leer) uit commentaren op boeddhistische leerstellingen.
De geschriften van de Mahayana-school daarentegen zijn hoofdzakelijk geschreven in het Sanskrit, Chinees en Tibetaans, en ze zijn omvangrijk. De Chinese teksten alleen al beslaan ruim 5000 delen. Ze bevatten veel ideeën die niet in de vroegere geschriften voorkwamen, zoals verslagen over boeddha’s zo talrijk als de zandkorrels van de Ganges, die naar verluidt miljoenen jaren hebben geleefd, terwijl elk over zijn eigen boeddhawereld regeerde. Het is geen overdrijving wanneer één schrijver opmerkt dat deze teksten „gekenmerkt [zijn] door onderlinge verschillen, overmatige verbeelding, kleurrijke persoonlijkheden en buitensporige herhalingen”.
Het is onnodig te zeggen dat weinig mensen deze hoogst abstracte verhandelingen kunnen begrijpen. Als gevolg hiervan is het boeddhisme door deze latere ontwikkelingen totaal verschillend van wat de Boeddha oorspronkelijk beoogde. Volgens de Vinaya-pitaka wilde de Boeddha dat zijn leringen niet alleen door de intellectuelen begrepen zouden worden, maar door allerlei mensen. Daarom stond hij erop dat zijn ideeën in de taal van het gewone volk onderwezen zouden worden, niet in de heilige dode taal van het hindoeïsme. Op het door de Theravada-boeddhisten geopperde bezwaar dat deze boeken niet canoniek waren, antwoorden de Mahayana-aanhangers dan ook dat Gautama de Boeddha eerst de eenvoudigen en onontwikkelden heeft onderwezen, maar dat hij aan de geleerden en wijzen de leringen openbaarde die later in de Mahayana-boeken opgetekend werden.
De kringloop van karman en samsara
Hoewel het boeddhisme de mensen in zekere mate heeft bevrijd van de ketenen van het hindoeïsme, zijn de basisopvattingen ervan nog steeds een erfgoed van de hindoeleringen van karman en samsara. Het boeddhisme, zoals het oorspronkelijk door de Boeddha werd geleerd, verschilt daarin van het hindoeïsme dat het boeddhisme het bestaan van een onsterfelijke ziel ontkent, maar over de afzonderlijke persoon spreekt als „een combinatie van fysieke en mentale krachten of energieën”. Niettemin draaien de leringen ervan nog steeds om de opvattingen dat alle mensen door middel van talloze wedergeboorten van de ene bestaansvorm in de andere overgaan (samsara) en de gevolgen ondergaan van in het verleden en het heden begane daden (karman). Ook al lijkt zijn boodschap van verlichting en verlossing uit deze kringloop wellicht aanlokkelijk, toch vragen sommigen: Hoe deugdelijk is het fundament? Welk bewijs is ervoor dat alle lijden het gevolg is van iemands daden in een vorig leven? En welk bewijs bestaat er in feite dat er een vorig leven is?
Eén verklaring over de wet van het karman luidt:
„Kamma [het Pali-equivalent van karman] is een wet op zich. Maar dit wil niet zeggen dat er een wetgever moet zijn. Gewone natuurwetten, zoals de wet der zwaartekracht, hebben geen wetgever nodig. Ook de wet van het kamma heeft geen wetgever nodig. Ze is op haar eigen terrein werkzaam zonder tussenkomst van een uitwendige, onafhankelijke heersende macht.” — A Manual of Buddhism.
Wat wedergeboorte betreft, volgt hier een verklaring door een geleerde op het gebied van het boeddhisme, dr. Walpola Rahula:
„Een wezen is niets anders dan een combinatie van fysieke en mentale krachten of energieën. Wat wij de dood noemen, is het totale niet-functioneren van het fysieke lichaam. Houden al deze krachten en energieën helemaal op wanneer het lichaam niet meer functioneert? Het boeddhisme zegt: ’Nee.’ Wilskracht, wilsuiting, begeerte, de zucht om te bestaan, verder te gaan, steeds meer te worden, is een enorme kracht waardoor hele levens, hele existenties, ja de hele wereld wordt voortgedreven. Dit is de grootste kracht, de grootste energie in de wereld. Volgens het boeddhisme houdt deze kracht niet op bij het niet-functioneren van het lichaam — de dood; maar ze blijft zich in een andere vorm manifesteren, en brengt wederbestaan voort, wat wedergeboorte wordt genoemd.”
Nirvana — Het onbereikbare bereiken?
Dit brengt ons op de leer van de Boeddha omtrent verlichting en verlossing. Volgens boeddhistische begrippen komt verlossing in wezen neer op bevrijding van de wetten van karman en samsara, alsook het bereiken van het nirvana. En wat is het nirvana? Boeddhistische teksten zeggen dat het onmogelijk beschreven of verklaard, doch slechts ervaren kan worden. Het is niet een hemel waar men na de dood heen gaat, maar iets wat een ieder tijdens zijn leven reeds kan bereiken. Het woord zelf betekent naar verluidt „uitwaaien, uitblussen”. Derhalve definiëren sommigen nirvana als de beëindiging van alle hartstocht en begeerte; een bestaan vrij van alle zintuiglijke gevoelens, zoals pijn, vrees, gebrek, liefde of haat; een toestand van eeuwige vrede, rust en onveranderlijkheid. Er wordt gezegd dat het in wezen de beëindiging van elke vorm van existentie is.
De Boeddha leerde dat verlichting en verlossing — de volmaakte staat van nirvana — niet afkomstig zijn van enige God of uitwendige kracht, maar vanuit de persoon zelf komen door zijn eigen inspanningen met betrekking tot goede daden en juiste gedachten.
Tegen de zevende eeuw G.T. had het boeddhisme zich vanuit India over heel Oost-Azië verspreid

INDIA Benares Bodh Gaya

3DE EEUW v.G.T. SRI LANKA
1STE EEUW v.G.T. KASHMIR

CENTRAAL-AZIË

1STE EEUW G.T. CHINA
MYANMAR
THAILAND
KAMPUCHEA
JAVA

4DE EEUW G.T. KOREA

6DE EEUW G.T. JAPAN

7DE EEUW G.T. TIBET

[Mart]

Ik weet het is even taai om het te lezen maar zodoende leer je een beetje meer over de de achtergronden en het ontstaan van het Boedhisme.

Maar... wat is jouw zienswijze

[marinusmali]

Wel Mart, ik accepteer alle mensen en geloven....
die niet fanatiek zijn....

In alle groepen van mensen en geloven, zijn soms fanatiekelingen die een afbreuk doen aan het geloof zelf.
Je hebt bv beslist moslims die lief en aardig zijn, die gematigd zijn.
Je zal dit erkennen als je eens een reis door Indonesië hebt gemaakt..hoe lief de mensen zijn, over het algemeen...
In elke religie heb je dus gematigde lieve mensen die het goede proberen te doen!!!
Voor elk mens is daarom belangrijk, open te staan voor ieders mening en geloofsovertuiging, zodat je samen vrienden kunt zijn...

Wat ik over het Boeddhisme vind, kan ik alleen maar verwoorden, in de praktijk, wat ik zie bij mijn lieve vrouwtje Maem en haar familie..
Ze proberen het goede na te streven, zijn niet fanatiek, zijn hard werkende mensen en hebben een goede opvoeding gehad van hun vader en moeder maar hebben ook een matige, levens denken, mee gekregen , waardoor ze geen fanatiekelingen zijn, ook niet naar hun geloof toe..
Natuurlijk belijden ze hun geloof, maar leven ook erna, door anderen mensen niet te besodemieteren... Ze winden zich niet gauw op om onhebbelijkheden van andere mensen.
Daardoor zijn ze geliefd en gerespecteerde mensen in hun dorp, maar ook bij mij, zodat ik ze echt als een warme familie bezie... en ze in mijn hart heb opgesloten....

Over geloof kan je veel discussiëren, maar het gaat om de afzonderlijke mensen die dat goede, eventueel in de praktijk willen brengen....
Bv... in de katholieke kerk hebben de geestelijken zich schandalig gedragen met onderling goedkeuren, maar... maakt dat alle katholieken slecht of maakt het de bijbel slecht?
Als je dit boek nu zonder vooroordelen bekijkt dan heeft het een fantastisch opvoedkundig raad voor elk mens.. en als iedereen die wetten zou toepassen, dan hadden we geen wereldoorlog gehad....zoals Ghandi het zei....
We gaan er dus allemaal mank aan die wetten niet perfect te volgen, net zo als sommige boeddhisten hier in Thailand, je ziet dan, wat voor excessen er van geweld, hier soms plaats vinden.

Gelukkig Mart proberen de meeste mensen het goede te doen en daarom is het dan fijn om er mee om te gaan en contact te hebben, ongeacht wat ze voor een religie hebben....
Het is daarom leuk om op dit forum ook vrienden te hebben die zoals ik hier al eens heb omschreven heb "gewone mensen" zijn, zo ook op facebook.

Heb ik dat goed omschreven Mart?

[Gardensafari]

Marinusmali, heel erg bedankt voor je uitvoerige beschouwing van het boeddhisme.
Boeiend om te lezen, al is het een hele kluif.
De meeste losse elementen kende ik al wel, maar het is leuk alles eens in perspectief te zien samengevat.
Dus: driewerf dank!